Słownik XVII wieku

Słowniki:
SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621

Formy: cz. prze. lp n 3. os. wyuzdało się; ~ tr. przyp. lp m 3. os. wyuzdałby się; ~ im. uprz. wyuzdawszy się

Znaczenia:

1. znaczenie zrekonstruowane »zrzucić uzdę, rozkiełznać się«

◼ Przenośnie: ◼ 3. Z dobrą ná dzień godzinę/ stánęlismy w pádole głębokim/ wąskim/ przy wśi zápaloney od Pogan/ (bo nam wszędy y we dnie/ y wnocy/ ná koło gumná y wśi wszystkie záwżdy zápaláli) tu kuśili się o nas kilá rázow/ ále ták iuż było wźięło woysko serce ná nie/ że sámi Ciurowie/ w gorę wysoką/ wyuzdawszy się/ pod Woysko Tureckie ták vderzyli/ że ie nam z gory znieśli. SzembRelWej B2v. ◼ Obroćili się záś naprzod do Taboru w ten kray gdzie Lisowczykow pułk stał: tám ięli naprzod z Iánczárek nászych mieszáć/ do ktorych Iánczárow/ wyuzdáło się nászych Niemcow z muszkietámi kilánaśćie: y skoro ich znieśli z kopcá/ ná ktorym się ná nas zásádzili byli/ posunęło się ich sześć zá nimi pod sáme Tureckie chorągwie [...]. SzembRelWej B3v. ◼ Mieli też dziatki/ ktore w wolnośći nowey Ewangeliey bez boiáźni bożey wychowali/ z nich wyuzdawszy sie ná wszelaką swą wolą Syn Burmistrzow y Woytow/ poczęli ludzie despektować y łupić/ co gdy sie do vszu Kśiążęćia doniosło/ kazał nieodwłocznie obudwuch ná oneyze szubienicy powieszać. WisCzar 58.

2.przen. »nie móc wstrzymać się od czego, zgrzeszyć czym«: Z iąwną Przeciwko samemu Bogu kozdy taki wyuzdał by się niewdzięcznoscią, kto by między inszemi dobroczynnemi Faworami tego tez z osobliwym dziękczynieniem nimiał przyimowac Charisma. PasPam 204v.